किन विदेशी कम्पनीहरुले नेपालमा लगानी गर्न रुचाउँदैनन् ?

नेपालमा विदेशी कम्पनीहरूले लगानी गर्न खासै रुचि नदेखाउनुका पछाडि विभिन्न कारणहरू छन्। यी कारणहरू आर्थिक, कानुनी, नीतिगत, पूर्वाधार सम्बन्धी, र सामाजिक पक्षसँग सम्बन्धित छन्।

केही प्रमुख कारणहरू :

१. राजनीतिक अस्थिरता

नेपालमा राजनीतिक स्थिरता र दीर्घकालीन नीति निर्माणको अभाव छ। बारम्बार सरकार परिवर्तन, नीतिमा अस्थिरता, र राजनीतिक द्वन्द्वले लगानीकर्तामा अविश्वास उत्पन्न गर्छ।

२. कानुनी जटिलता र नीतिगत अस्पष्टता

कानुन र नीतिहरू स्पष्ट र कार्यान्वयनयोग्य नभएको कारण विदेशी लगानीकर्ताहरू अन्योलमा पर्छन्। उदाहरणका लागि, विदेशी लगानी सम्बन्धी कानुनमा बारम्बार परिवर्तन हुने प्रवृत्ति छ।

३. पूर्वाधारको अभाव

विदेशी लगानीका लागि आधारभूत पूर्वाधारहरू, जस्तै सडक, यातायात, ऊर्जा, र दूरसञ्चारमा पर्याप्त विकास भएको छैन। विद्युत् आपूर्ति अस्थिर र महँगो हुँदा उत्पादनमा समस्या आउँछ।

४. ब्यूरोक्रेसी र भ्रष्टाचार

सरकारी प्रक्रियाहरू धेरै जटिल, समय लाग्ने, र अनावश्यक छन्। साथै, भ्रष्टाचार व्यापक हुनु विदेशी लगानीकर्ताहरूका लागि ठूलो चुनौती हो।

५. श्रम र उद्यमशीलताको समस्या

नेपालमा सिपयुक्त श्रमिकहरूको अभाव, श्रम कानुनको कडाइ, र कामदार तथा उद्योगबीचको असन्तुलनले उद्योग सञ्चालनमा समस्या पर्छ।

६. साना बजार र कमजोर क्रयशक्ति

नेपालको आन्तरिक बजार सानो छ, र यहाँका उपभोक्ताको क्रयशक्ति कमजोर छ। यसले विदेशी कम्पनीहरूले ठूलो नाफा निकाल्न सक्ने सम्भावना कम गराउँछ।

७. भौगोलिक चुनौति

नेपालको भौगोलिक अवस्थिति (पहाड र दुर्गम क्षेत्र) का कारण यातायात र ढुवानी खर्च महँगो हुन्छ।

८. विदेशी मुद्रा नीतिमा कडाइ

विदेशी लगानीकर्ताहरूले नेपालबाट आफ्नो नाफा सजिलै फिर्ता लैजान सक्ने वातावरण छैन। विदेशी मुद्रा व्यवस्थापनमा रहेको कडाइले लगानीकर्तालाई निरुत्साहित बनाउँछ।

समाधानका उपायहरू

• राजनीतिक स्थिरता र दीर्घकालीन नीति निर्माणमा जोड दिनु।

• विदेशी लगानीमैत्री कानुन र नीतिको विकास।

• भ्रष्टाचार नियन्त्रण र प्रशासनिक सुधार।

• पूर्वाधारको सुधार र ऊर्जा आपूर्तिमा आत्मनिर्भरता।

• सिपमूलक शिक्षा र श्रम बजारको सुधार।

यदि यी समस्या समाधान गर्न सकियो भने, नेपाल विदेशी लगानीकर्ताहरूका लागि आकर्षक गन्तव्य बन्न सक्छ।

– हेमन्त बराल